ਸ਼ਹੀਦੀ

ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਆਪਣੇ ਪਾਕ ਜੀਵਨ ਦੇ ਪਰਮ ਉਦੇਸ਼ ਅਨੁਸਾਰ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕਰਕੇ ਅਦੁੱਤੀ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦਾ ਮਾਰਗ ਅਪਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ।

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਦੇ ਦਰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਪੰਜਵੇਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦੇ ਮਾਰਗ ਤੇ ਚਲਦੇ ਹਨ । ਗੁਰੂ ਜੀ ਤੱਤੀ ਤਵੀ ਉੱਤੇ ਰੱਬੀ ਅਨੰਦ ਅਤੇ ਵਿਸਮਾਦੀ ਧੀਰਜ ਨਾਲ ਬੈਠੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਾਕ ਸੀਸ ਤੇ ਨਿਰੰਤਰ ਤੱਤੀ ਰੇਤਾ ਪਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਆਪ ਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਰੋਸ ਜਾਂ ਗੁੱਸਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਵੈਰਭਾਵ ਨਹੀਂ ਹੈ । ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਮਿੱਠੇ ਭਾਣੇ ਨਾਲ ਚਿਹਰੇ ਤੇ ਨੂਰ ਚਮਕ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਆਪ ਮਨੁੱਖ ਜਾਤੀ ਦਾ ਇਹ ਸਾਰਾ ਜ਼ੁਲਮ, ਦੁੱਖ ਅਤੇ ਪੀੜਾ ਖਿੜ੍ਹੇ ਮੱਥੇ ਸਹਾਰ ਰਹੇ ਹਨ ।

ਜ਼ਮਾਨੇ ਦੀਆਂ ਦੁਸ਼ਟ ਤੇ ਤਬਾਹਕਾਰੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਠਲ੍ਹ ਪਾਉਣ ਲਈ ਪੈਗੰਬਰ ਦੇ ਮਹਾਨ ਬਲੀਦਾਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਕਰਦੀ ਹੈ । ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਪ੍ਰਗਟਾਇਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਪੰਡਤ ਕਿਰਪਾ ਰਾਮ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਪੰਜ ਸੌ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਪੰਡਤਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਸੀ । ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਬਾਲੜੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਸ ਸਮੇਂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਆਪ ਮਹਾਨ ਬਲੀਦਾਨ ਦੇਣ ਦੇ ਸੰਕਲਪ ਨੂੰ ਵਿਚਾਰ ਗੋਚਰੇ ਲਿਆਂਦਾ ਸੀ ।

ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਅਤੀ ਲਾਡਲੇ ਸਿੱਖਾਂ - ਭਾਈ ਮਤੀ ਦਾਸ ਜੀ, ਭਾਈ ਸਤੀ ਦਾਸ ਜੀ ਅਤੇ ਭਾਈ ਦਿਆਲਾ ਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਦਰ ਤੇ ਮਹਾਨ ਬਲੀਦਾਨ ਦਿੱਤਾ ਸੀ । ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੂੰ ਜੁਗੋ ਜੁੱਗ ਅਟੱਲ ਗੁਰੂ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦੇਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਲਾਡਲੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦੇ ਅਤੇ ਅਣਗਿਣਤ ਸਿੱਖਾਂ ਸਮੇਤ ਸਭ ਕੁਝ ਨਿਛਾਵਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ।

ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਸਦੀਵੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਣ ਦੇ ਸੁਨਹਿਰੀ ਯੁੱਗ ਦਾ ਆਰੰਭ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਅੰਦਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕਰਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।

• ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਮੌਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਮ ਕਰਨ ਦਾ ਪਾਠ ਪੜ੍ਹਾਇਆ ਹੈ।
• ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦੀ ਲਈ ਤੀਬਰ ਲੋਚਾ ਰੱਖਣ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। 
• ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਘੋਰ ਮਨੁੱਖੀ ਪੀੜਾ, ਦਰਦ ਅਤੇ ਮੌਤ ਸਮੇਂ ਰੂਹਾਨੀ ਮੌਜ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਦੀ ਅਲੌਕਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਤਿ ਭਿਆਨਕ ਅਤੇ ਜ਼ਾਲਮ ਮੌਤ ਸਮੇਂ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੇ ਭਾਣੇ ਨੂੰ ਮਿੱਠਾ ਕਰਕੇ ਮੰਨਦਿਆਂ ਮਹਾਨ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਅਤੇ ਅਨੰਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਸ੍ਰੇਸ਼ਟ ਉਦਾਹਰਣ ਕਾਇਮ ਕੀਤੀ ਹੈ। 

ਮੈਕਾਲਫ਼ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ :-

ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਵੀ 'ਸੀ' ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਜ਼ੁਲਮ ਤੇ ਤਸੀਹੇ ਦੇਣ ਵਾਲਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਕੋਈ ਵੈਰ ਭਾਵ ਦਾ ਸ਼ਬਦ ਬੋਲਿਆ ਸੀ ਜਾਂ ਸੰਕੇਤ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ।

ਧੰਨ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਸਾਹਿਬ ਜੀ 

(To be continued next week) 

 ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦਾਤਾ ਬਖਸ਼ ਲੈ। ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਬਖਸ਼ ਲੈ॥

www.SriGuruGranthSahib.org

 

शहीदी

श्री गुरु अरजन  देव जी अपने पवित्र जीवन के सर्वोच्च उद्देश्य के अनुरूप श्री गुरु ग्रंथ साहिब जी की रचना करके, उसे श्री हरमंदिर साहिब में प्रकाशित करके अद्वितीय महान शहादत का मार्ग अपनाते हैं।

गुरु नानक के दर-घर में पांचवें गुरु नानक सबसे पहले महान शहादत के मार्ग पर चलते हैं। गुरु जी इलाही आनंद और आलौकिक धैर्य के साथ तत्ती तवी (गर्म तवे) पर बैठे हैं।  उनके पवित्र सीस पर लगातार गर्म रेत डाली जा रही है, उनके मन में कोई क्रोध या आक्रोश नहीं है, कोई दुश्मनी नहीं है। परमात्मा के मीठे भाणे (आज्ञा) से चेहरे पर नूर चमक रहा है। आप  मानव जाति का सारा ज़ुल्म, दुख और दर्द को खिड़े मत्थे (बिना किसी शिकायत) सहन कर रहे हैं।

संसार की दुष्ट और विनाशकारी शक्तियों को हराने के लिए पैगम्बर के महान बलिदान की आवश्यकता होती है। श्री गुरु तेग बहादुर साहिब जी ने यह विचार उस समय व्यक्त किया था जब पंडित कृपा राम के नेतृत्व में पाँच सौ कश्मीरी पंडितों ने अपनी सुरक्षा के लिए अनुरोध किया था। श्री गुरु गोबिंद सिंह जी ने अपने बालपन में ही श्री गुरु तेग बहादुर साहिब जी के महान बलिदान के संकल्प को चेताया था।

श्री गुरु ग्रंथ साहिब के रूप में साधकों को अमृत और रस का सागर प्रदान करने के बाद, अब स्वयं गुरु नानक के बच्चों को बलिदान और शहादत की दया का अमृत प्रदान कर रहे हैं। यह शाश्वत जीवन का प्रेरणादायक और अभूतपूर्व प्रारंभ और संकेत था। 

श्री गुरु तेग बहादुर साहिब जी ने अपने प्रिय सिक्खों - भाई मती दास जी, भाई सती दास जी और भाई दयाला जी के साथ ईश्वर के द्वार पर एक महान बलिदान दिया था। श्री गुरु गोबिंद सिंह जी ने श्री गुरु ग्रंथ साहिब जी को शाश्वत गुरु का दर्जा देने से पहले अपने प्यारे साहिबजादों और अनगिनत सिक्खों सहित अपना सब कुछ बलिदान कर दिया था।

श्री गुरु नानक देव जी के शाश्वत रूप से प्रकट होने का स्वर्ण युग श्री गुरु अरजन  देव जी के जीवन काल में श्री गुरु ग्रंथ साहिब जी की रचना और श्री हरमंदिर साहिब जी में उनकी प्रकाश के साथ शुरू हो चुका था।

• श्री गुरु अरजन  देव जी ने हमें मृत्यु से प्रेम करने का पाठ पढ़ाया है। 
• उन्होंने हमें शहादत की तीव्र इच्छा रखने की शिक्षा दी है। 
• गुरु साहिब ने हमें घोर मानवीय पीड़ा, दर्द और मृत्यु के समय आध्यात्मिक आनंद में रहने की अलौकिक शिक्षा दी है। 
• उन्होंने सबसे भयानक और क्रूर मृत्यु के समय ईश्वर की इच्छा को ख़ुशी-ख़ुशी स्वीकार कर महान आशीर्वाद और आनंद प्राप्त करने का एक महान उदाहरण प्रस्तुत किया है। 

मैकलाफ़ ने लिखा है -

श्री गुरु अरजन  देव जी ने एक बार भी "सी" नहीं की और न ही अत्याचार करने वालों को कोई अपशब्द कहा या उनके प्रति किसी दुर्भावना का कोई संकेत दिया था।

धंन गुरु अरजन  देव साहिब जी

(To be continued next week) 

गुरु नानक दाता बख़्श लै, बाबा नानक बख़्श लै।

www.SriGuruGranthSahib.org