divine tales

  239 ਸਾਲ ਪ੍ਰਤੱਖ ਨਿਰੰਕਾਰ ਦੀ ਪ੍ਰੇਮ ਲੀਲ੍ਹਾ, ਨਿਰੰਕਾਰ (ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ) ਨੇ ਆਪ ਸਮਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਸਾਧ ਸੰਗਤ ਜੀ ਆਓ ਆਪਾਂ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਸੋਚ ਵਿਚਾਰ ਕਰੀਏ।  ਆਪ ਨੇ ਪੜ੍ਹਿਆ ਕਿ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ 239 ਸਾਲ ਪ੍ਰਤਖ ਪ੍ਰੇਮ ਲੀਲ੍ਹਾ ਰਚੀ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 1469 ਵਿਚ ਪ੍ਰੇਮ ਲੀਲ੍ਹਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਹੈ ਅਤੇ 1708 ਵਿਚ ਸਮਾਪਤ ਹੋਈ ਹੈ ਫਿਰ ਉਹ 239 ਸਾਲ ਦੀ ਪ੍ਰੇਮ ਲੀਲ੍ਹਾ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ ਸਮਾਪਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਆਪਾਂ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਵਿਚਾਰ ਕਰੀਏ ਕਿ ਗੁਰੂ ਹਰਿਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਸਾਹਿਬ ਸਿਰਫ ਢਾਈ ਸਾਲ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੀ ਗੱਦੀ ਤੇ ਬਿਰਾਜਮਾਨ ਰਹੇ। ਗੁਰੂ ਤੇਗ਼ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਗਿਆਰਾਂ ਸਾਲ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ 33 ਸਾਲ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੀ ਗੱਦੀ ਤੇ ਬਿਰਾਜਮਾਨ ਰਹੇ। ਇਹ ਸਾਢੇ 46 ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਜੋ ਖੇਡ ਵਰਤਾਇਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਹੁਣ ਉਹ ਲੀਲ੍ਹਾ ਸਮਾਪਤ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਸੀ, ਉਹ ਜਿਹੜੀ ਪ੍ਰੇਮ ਲੀਲ੍ਹਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਨਿਰੰਕਾਰ ਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਹੈ ਉਹ ਸਮਾਪਤ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਸੀ। ਆਪਾਂ ਸਾਰੇ ਕਰਮ ਬੱਧੇ ਆਏ ਹਾਂ ਉਹ ਪ੍ਰੇਮ ਬੱਧੇ ਆਏ ਹਨ  ਪਰ ਕਰਮ ਬਧਿਆਂ ਦੀ ਖਾਤਰ ਉਹ ਆਇਆ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਹਰਿਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਸਾਹਿਬ ਅਠ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਕਤ ਦਿੱਲੀ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਕਤ ਬਿਮਾਰੀ ਫੈਲੀ ਹੈ ਲੋਗ ਮਰਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ ਪਰ ਜਿਹੜਾ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਾਸ ਆਈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਮੇਰੇ ਅਠਵੇਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਕਹਿ ਕੀ ਰਹੇ ਹਨ- ਆ...

  239 वर्षों की प्रत्यक्ष निरंकार की प्रेमलीला को निरंकार (गुरु गोबिंद सिंह साहिब) ने स्वयं ही सम्पन्न किया है। साधसंगत जी, आइए, हम थोड़ा सोचें, विचार करें।  आपने पढ़ा है कि निरंकार ने सतत 239 वर्षों में प्रत्यक्ष प्रेम लीला रची है। यह प्रेमलीला गुरु नानक पातशाह के अवतरण वर्ष 1469 से लेकर 1708 ईस्वी तक पूर्ण होती है। 239 वर्षों से चली आ रही यह प्रेम लीला गुरु गोबिंद सिंह साहिब सम्पन्न कर रहे हैं। अब हम थोड़ा-सा विचार करें कि गुरु हरिकृष्ण साहिब मात्र 2.5 वर्ष तक गुरु नानक जी की गद्दी पर विराजमान रहे । गुरु तेग बहादुर साहिब 11 वर्ष तक और गुरु गोबिंद सिंह साहिब 33 वर्ष पर्यंत गुरु नानक जी की गद्दी पर विराजित रहे। प्रेम लीला के इस खेल का वर्तन 46.5 वर्ष तक होता रहा है। वह प्रेमलीला जो श्री गुरु नानक निरंकार ने  प्रारम्भ की थी, वह अब समापन की ओर थी। इस संसार में हम सभी कर्म के बंधन में बंधे आते हैं, साहिब प्रेम बंधन में आते हैं।  वे कर्म बंधन में बंधे जीवों को मुक्त करने के लिए अवतरित होते हैं।   गुरु हरिकृष्ण साहिब जिस समय दिल्ली में पधारे तो उनकी आयु मात्र...

  ਨਾਮ ਕੀ ਹੈ ?   ਸਾਧ ਸੰਗਤ ਜੀ ਬਾਬਾ ਨੰਦ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਇੱਕ ਦਫਾ ਇਹ ਚੀਜ਼ ਸਪਸ਼ਟ ਕੀਤੀ ਕਿ- ਨਾਮ ਕੀ ਹੈ ? ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਕੋਈ ਗੌਰਮਿੰਟ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉਸਨੂੰ ਉਸਦੀ ਮਜਦੂਰੀ, ਤਨਖਾਹ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕੋਈ ਦਿਹਾੜੀ ਦੀ ਮਜਦੂਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕੋਈ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਨਖਾਹ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਮਜਦੂਰੀ, ਅਵਜਾਨਾ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਾਬਾ ਨੰਦ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ ਫੁਰਮਾ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ- ਨਾਮ ਜਪਣਾ ਕਿਸ ਦੀ ਮਜਦੂਰੀ ਹੈ ? ਫੁਰਮਾਉਣ ਲੱਗੇ ਕਿ- ਨਾਮ ਜਪਣਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੀ ਮਜਦੂਰੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਨੌਕਰ ਹੈ, ਉਹ ਆਪਣੀ ਮਜਦੂਰੀ ਨਹੀਂ ਮੰਗਦਾ, ਸੇਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਮਾਲਿਕ ਦੀ ਪਰ ਤਨਖਾਹ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦਾ, ਕਦੇ ਵੀ ਮਜਦੂਰੀ ਨਹੀਂ ਮੰਗਦਾ ਫਿਰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਮੈਂ' ਸਿਰਫ ਸੇਵਾ ਕਰਨੀ ਹੈ, ਮੈਂ'ਨੂੰ ਤੁਹਾਡਾ ਜੂਠਾ ਥਾਲ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤੁਹਾਡੇ ਉਤਾਰੇ ਹੋਏ ਕੱਪੜੇ ਮਿਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਮੇਰੇ ਵਾਸਤੇ ਕਾਫੀ ਹਨ।  ਹੁਣ ਕਿਸੇ ਵੇਲੇ ਮਾਲਿਕ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਉਸਦਾ ਕਰਜਾਈ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨੇ ਮੇਰੇ ਕੋਲੋਂ ਕੁੱਝ ਲਿਆ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਫੁਰਮਾਉਂਣ ਲੱਗੇ- ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੀ ਮਜਦੂਰੀ ਨਾਮ ਜਪਨਾ ਹੈ। ਇਨਸਾਨ ਨਾਮ ਜਪਦਾ ਹੈ ਪਰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪਾਸੋਂ ਉਸਦਾ ਮੁਆਵਜਾ ਮੰਗਦਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਉਸਦੀ ਮਜਦੂਰੀ ਕਰੀ ਜਾਦਾਂ ਹੈ। ਹੁਣ ਜਿਹੜਾ ਉਹਦਾ ਮੁਆਵਜਾ ਹੈ, ਮਜਦੂਰੀ ਹੈ ਉਹ ਜਮਾ ਕਿੱਥੇ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਦੁਨੀਆਵੀ ਆਦਮੀ ਦੀ ਮਜਦੂਰੀ ਇੱਕ ਦੁਨ...

नाम जपना किसकी मजदूरी है?     साध् संगत जी! बाबा नंद सिंह साहिब जी ने इस चीज को स्पष्ट किया कि-  नाम क्या है?   जिस तरह हम सभी नौकरी करते हैं?  कोई सरकार की नौकरी करता है, उसको उसकी मजदूरी अथवा वेतन मिल जाता है।  कोई दिहाड़ी की मजदूरी करता है तो कोई प्राइवेट नौकरी (गैर-सरकारी) करता है उन सबको मजदूरी और वेतन, पारिश्रमिक मिलता है।  बाबा नंद सिंह साहिब फरमा रहे हैं कि- नाम जपना किसकी मजदूरी है?   वे बताते हैं कि- नाम जपना गुरु नानक की मजदूरी है।   एक नौकर है, वह अपनी  मजदूरी नहीं माँगता, तनख्वाह नहीं लेता पर मालिक की सेवा करता है। कभी भी मजदूरी न माँगकर वह कहता है मुझे तो केवल सेवा करनी है। आपके द्वारा किये गये भोजन का शेषांश मुझे मिल जाता है। आपके उतारे हुए कपड़े मुझे मिल जाते हैं, यही मेरे लिए पर्याप्त है।    इस स्थिति में वह मालिक अपने आपको उस सेवक का कर्जाई (कर्जदार) महसूस करता है कि इसने तो मुझसे कुछ लिया ही नहीं है, अब तो मैं इसका  ऋणी  हो गया हूँ। फरमाने लगे कि- गुरु नानक की मजदूरी ‘नाम जपना’ है।   इंसान नाम जप...

  ਕੋਟਿ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਕੋ ਠਾਕੁਰ ਸੁਆਮੀ ਇਸੇ ਘਰ ਦੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦਿਨ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਵੇਲੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਨਿਰੰਕਾਰ ਦੀ ਉਸਤਤ ਵਿੱਚ ਕੀਰਤਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਭੈਣਾ ਕੀਰਤਨ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਬੜੀ ਅਗੱਮੀ ਲੀਨਤਾ ਵਿੱਚ ਸਵੇਰ ਦੇ ਬੈਠੇ ਸੁਣ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਸ ਦਿਨ ਇੱਕ ਬੜਾ ਚਮਤਕਾਰੀ ਖੇਡ ਵਰਤਿਆ ਹੈ। ਸ਼ਬਦ ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ... ਕੋਟਿ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਕੋ ਠਾਕੁਰ ਸੁਆਮੀ ਸਰਬ ਜੀਆ ਕਾ ਦਾਤਾ ਰੇ॥ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲੈ ਨਿਤ ਸਾਰਿ ਸਮਾਲੈ ਇੱਕੁ ਗੁਨੁ ਨਹੀਂ ਮੂਰਖਿ ਜਾਤਾ ਰੇ॥ ਮੈਂ' ਮੂਰਖ ਕੀ ਕੇਤਕ ਬਾਤ ਹੈ ਕੋਟਿ ਪਰਾਧੀ ਤਰਿਆ ਰੇ॥ ਗੁਰੁ ਨਾਨਕੁ ਜਿਨ ਸੁਣਿਆ ਪੇਖਿਆ ਸੇ ਫਿਰਿ ਗਰਭਾਸਿ ਨ ਪਰਿਆ ਰੇ॥ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਉਹ ਕਿਹੜੀ ਅਵਸਥਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਕਤ 'ਤੂੰ' ਹੀ 'ਤੂੰ' ਵਰਤ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ, 'ਮੈਂ' ਦੀ ਕੋਈ ਹੋਸ਼ ਹੀ ਨ ਹੋਵੇ। ਪਿਤਾ ਜੀ ਉੱਤੇ ਐਸੀ ਅਵਸਥਾ ਉਸ ਵੇਲੇ ਵਰਤ ਰਹੀ ਸੀ ਬੜੇ ਹੈਰਾਨ ਹੋ ਰਹੇ ਸੀ। ਉਹ ਆਨੰਦ, ਉਹ ਪ੍ਰੇਮ ਜਿਹੜਾ ਉਸ ਵੇਲੇ ਉਹ ਮਾਣ ਰਹੇ ਸਨ, ਉਹ ਸਾਡੇ ਸਾਰਿਆਂ ਦੇ ਉੱਤੇ ਅਸਰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਉਸ ਆਨੰਦ ਨੂੰ, ਮਸਤੀ ਅਤੇ ਖੁਮਾਰੀ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਹੇ ਸੀ, ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੀ ਉਸ ਅਵਸਥਾ ਦਾ ਪਤਾ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਲਗਿਆ। ਜਿਸ ਵਕਤ ਕੀਰਤਨ ਦਾ ਭੋਗ ਪਿਆ ਹੈ ਉਸ ਵੇਲੇ ਭੈਣਾ ਪੁੱਛ ਬੈਠੀਆਂ- ਪਾਪਾ ਜੀ ਅੱਜ ਤਾਂ ਕਮਾਲ ਹੋ ਗਈ ਤੁਹਾਡੀ ਅਵਸਥਾ ਦੇਖ ਕੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਸੀ ...

  कोटि ब्रह्मण्ड को  ठाकुर स्वामी इसी घर मे एक दिन अमृत बेला में गुरु नानक निरंकार की स्तुति में कीर्तन हो रहा था। बहनें कीर्तन कर रहीं थीं और पिताजी पूरी तल्लीनता में बैठे उसे सुन रहे थे। उस दिन एक बड़ा चमत्कारिक खेल घटित हुआ है।  ‘शबद’ पढ़ा जा रहा था- कोटि ब्रहमंड को ठाकुरु सुआमी     सरब जीआ का दाता रे।।  प्रतिपालै नित सारि समालै   इकु गुनु नही मूरखि जाता रे।।     मै मुरख की केतक बात है   कोटि परा धी  तरिआ रे।।  गुरु नानकु जिन सुणिआ पेखिआ   से  फिरि  गरभासि न परिआ रे। (श्री गुरु अरजुन देव जी)  वह कौन सी अवस्था होती है जब ‘तूं ही तूं’ का खेल चल रहा हो और ‘मैं’ का किसी को होश न हो। उस समय पिताजी ऐसी ही अवस्था से गुजर रहे थे और ध्यान में डूबे हुए थे। वह आनन्द और वह प्रेम जिसे वे भावित कर रहे थे, वह हम सब पर अपना प्रभाव छोड़ रहा था। उसी तरह हम सब उस आनन्द, मस्ती और खुमारी को अनुभव कर रहे थे। पिताजी की उस अवस्था का अनुभव हमें बाद में हुआ। जिस समय कीर्तन का भोग पड़ा, उस समय बहनों ने पूछ लिया- पापा जी, आज तो कमा...

  एवडु ऊचा होवै कोई (इतना ऊँचा होवे कोई) बाबा नंद सिंह साहिब एक पवित्र साखी सुना रहे हैं।   गुरु नानक पातशाह संगत में विराजमान हैं, वे अब एक लीला दिखाना चाह रहे हैं, उनके दाएँ हाथ में एक टका मसूली (सिक्का) है, उसे वे कभी बाएँ हाथ में लेते हैं कभी दाएँ हाथ में।  फिर  संगत को दिखाकर पूछते हैं -  हमारे हाथ में क्या है?   साध्-संगत जवाब देती है-  सच्चे पातशाह! आपके हाथ में टका मसूली है।  भाई लहणा जी चुप बैठे हैं । उनकी ओर देखकर गुरु नानक पातशाह पूछते हैं कि आप बताइए- हमारी मुटठी में क्या है? इस पर भी भाई लहणा जी चुप हैं ।  उन्होंने अपने टका मसूली को हाथ में दिखाकर लहणा जी से फिर पूछा-  बताइए हमारी मुट्ठी में क्या है?  भाई लहणा जी यानी गुरु  अगंद साहिब जवाब दे रहे हैं, उसे बाबा नंद सिंह साहिब इस  तरह बता रहे हैं । गुरु अगंद साहिब बोले-  सच्चे पातशाह, राजा की मुटठी में राजा का राज होता है, आपकी मुटठी में क्या है, मेरी क्या  मजाल जो मैं आपको बता सकूँ?  सच्चे पातशाह! हे दीन दुनिया के रक्षक, हे सच्चखंड के मालिक,...